Przełom grudnia i stycznia to taka specyficzna pora, w której roi się od podsumowań. I chociaż się tego spodziewałam, mam wrażenie, że tym razem do podsumowania przystąpili nawet ci, którzy nigdy tego nie robili!
W mojej turystyczno-podróżniczej bańce przeważają rozliczenia podróży nieodbytych, odwołanych lotów i niezrealizowanych planów. Podobnie jak u wielu, a może większości z Was, mój terminarz po 10 marca przestał być użyteczny. Piękny kalendarz ścienny, zerwany po którymś z kolei odwołaniu wycieczki, wciąż tkwi za szafą…
A jednak ten rok obfitował w wiele wydarzeń przełomowych – zarówno w Macedonii, jak i w Do Macedonii. Postarałam się zebrać najistotniejsze i najciekawsze wydarzenia tego roku w dwóch wpisach (Styczeń – Czerwiec oraz Lipiec – Grudzień). Może mimo wszystko cofniesz się ze mną do 2020?
Spis treści
Styczeń – Zakładam działalność, a premier Macedonii ją zawiesza
Luty – Kraina miodu czy Kraina lodu?
Marzec – Wirtualne zwiedzanie Ochrydy
Kwiecień – Wielkanoc w zamknięciu
Maj – Kopnięty kalendarz
Czerwiec – Do kogo należy Jezioro Ochrydzkie
STYCZEŃ – Zakładam działalność, a premier Macedonii ją zawiesza
Do Macedonii
13 stycznia oficjalnie rozpoczęła działalność firma Do Macedonii. Tego dnia również na ścianie w moim pokoju, będącym biurem, pokojem dziennym i jadalnią, zawisł kalendarz roczny, już wtedy obiecująco wypełniony terminami wycieczek
Niecały tydzień później, 18 i 19 stycznia, gościłam w Gdańsku. Pierwszego dnia poraziła mnie niesamowita frekwencja na spotkaniu w Klubokawiarni i księgarni Sztuka Wyboru. Następnego dnia na zaproszenie Studenckiego Koła Naukowego Uniwersytetu Gdańskiego poprowadziłam dwa wykłady na temat Albanii i Macedonii. Miało to być pierwsze z szeregu spotkań ze studentami i uczniami szkół ponadpodstawowych.
Macedonia
W dniu, w którym ja otwieram swoją działalność, Zoran Zaev, premier Macedonii Północnej, działalność… zawiesza. 13 stycznia lider partii SDSM zrzeka się pełnionej funkcji. To konsekwencja jego zapowiedzi z końca roku 2019, gdy nie udało doprowadzić się do rozpoczęcia rozmów akcesyjnych o wejście do UE w wyniku weta prezydenta Macrona. Władzę przejmuje rząd techniczny z Oliverem Spasovskim na czele.
Kraina Miodu, macedoński film dokumentalny, który przebojem podbił kina studyjne na całym świecie, otrzymuje dwie nominacje do Oscara: w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny oraz Najlepszy Film Dokumentalny. To historyczny sukces macedońskiej kinematografii.
Recenzję filmu Kraina Miodu oraz informację, gdzie go obejrzeć, znajdziesz w tym wpisie!
LUTY – Kraina miodu czy Kraina lodu?
Do Macedonii
Na zaproszenie organizatorów Festiwalu Włóczykij w Gryfinie występuję z prelekcją na temat: Albania – tam, gdzie nie ma czarnej herbaty w torebkach.
Pojawiam się również w audycji Tygielek bałkański dla SKN UG Bałkanika. Po audycji otrzymuję kilkanaście wiadomości od studentów, nie tylko bałkanistyki. Pojawia się plan wyjazdu badawczego ze studentami do Macedonii jeszcze jesienią 2020 roku.
Macedonia
Stevo Pendarovski, prezydent Republiki Macedonii, przyjeżdża z krótką wizytą do Polski. Wizyta ta pojawia się w nagłówkach paru europejskich gazet ze względu na fakt, który niektórzy odbierają jako dyplomatyczny zgrzyt. Pendarovski niemal mija się z prezydentem Macronem, który parę miesięcy wcześniej kolejny raz zatrzasnął Macedonii drzwi do wspólnoty europejskiej. Podczas wspólnej konferencji prasowej prezydent Andrzej Duda zapewnia o potrzebie rozwoju współpracy gospodarczej obu krajów oraz pełnym poparciu Polski dla Macedonii w jej drodze do UE.
Kraina Miodu nie otrzymuje Oscara w żadnej z kategorii. Chociaż nikt raczej nie spodziewał się, że jest w stanie pokonać głównego faworyta wśród filmów nieanglojęzycznych, Parasite, brak statuetki dla Najlepszego Dokumentu to dla niektórych gorzka pigułka. W polskich kinach notorycznie Kraina miodu mylona jest z Krainą lodu 2. Nawet plakaty wiszą obok siebie.
Do skopijskich autobusów wracają bilety jednoprzejazdowe do kupienia u kierowcy! Może nie wydawać się to specjalnie niezwykłe wydarzenie, ale w mieście, w którym nie w każdym okienku ktoś mówi po angielsku, a jedyną opcją skorzystania z miejskiego autobusu jest kupienie i doładowanie karty elektronicznej, która działa tak, jak nieaktualizowana od miesięcy strona transportu miejskiego… no właśnie.
26 lutego Macedonia odnotowuje pierwszy przypadek koronawirusa.
MARZEC – Wirtualne zwiedzanie Ochrydy
Do Macedonii
10 marca w moim rodzinnym mieście na zaproszenie Biblioteki Publicznej biorę udział w spotkaniu z cyklu „Wyszli stąd”. Spotkanie Od Justyny do Justyniana Wielkiego jest ostatnim w 2020 roku, bo… następnego dnia rząd wprowadza lockdown.
21 marca organizuję wirtualne zwiedzanie Ochrydy. Popularność wydarzenia i liczba uczestników przekracza moje najśmielsze oczekiwania: na żywo przez ponad godzinę po Ochrydzie spaceruje ze mną sto osób, a samo nagranie do chwili pisania tekstu miało już ponad 8000 odsłon!
Wirtualne zwiedzanie Ochrydy dostępne jest tutaj! W 2021 roku takich oprowadzań będzie więcej!
Macedonia
Lockdown nie omija Macedonii. 13 marca zostaje wprowadzony stan wyjątkowy w Debarze i gminie Centar Żupa. To tutaj dwa tygodnie wcześniej wykryto pierwsze przypadki koronawirusa. 18 marca prezydent rozszerza stan wyjątkowy na cały kraj. Macedonia zamyka granice. Ograniczane lub zawieszane jest działanie kolejnych sektorów gospodarczych. Od końca marca obowiązuje godzina policyjna. Ulice pustoszeją.
24 marca Macedonia wreszcie zostaje zaakceptowana przez Komisję Europejską. Oficjalnie rozpoczyna się proces rozmów akcesyjnych do UE.
27 marca Macedonia zostaje pełnoprawnym członkiem NATO.
KWIECIEŃ – Wielkanoc w zamknięciu
Do Macedonii
18 kwietnia, w przeddzień prawosławnej Wielkanocy, Poznań nawiązał połączenie na żywo z Ochrydą! Biljana Martinoska Balazoska, którą podczas urlopu spotkać możecie w Konsulacie RP w Ochrydzie, opowiedziała o wielkanocnych tradycjach w Macedonii. Podzieliła się też bardziej osobistym spojrzeniem na Wielkanoc – zdradziła bowiem, jak wygląda ona w polsko-macedońskim domu!
Macedonia
W kwietniu serwisy informacyjne zdecydowanie zdominowały spekulacje i wiadomości na temat obostrzeń, planowanych na Wielkanoc. Wielkanoc jest, jeśli nie najważniejszym, to jednym z najważniejszych świąt dla prawosławnych Macedończyków. Wiele kontrowersji wzbudziła decyzja o całkowitym lockdownie na czas świąt, który trwał aż 85 godzin (!). Od 16 w Wielki Piątek do piątej rano we wtorek po świętach Macedończycy nie mogli bez specjalnego pozwolenia opuszczać domów.
Oczywiście, odnotowano wiele przypadków złamania obostrzeń – z czego najsłynniejszym było oro, odtańczone przez kilkunastu sąsiadów w Gevgeliji w Wielkanoc. Większość Macedończyków zdecydowało się jednak świętować wspólnie w inny sposób. Zgodnie z tradycją, o świcie z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę wierni gromadzą się ze świeczkami wokół cerkwi na nabożeństwo. W Wielkanoc w 2020 roku macedońskie miasta rozświetlają światła świec z setek tarasów i okien.
MAJ – Kopnięty kalendarz
Do Macedonii
W odpowiedzi na spływające coraz częściej pytania o sytuację koronawirusową w Macedonii oraz z potrzeby walki z szerzącymi się fake newsami, w maju ruszyłam z cyklem „Rozprasuję Macedonię”. Co tydzień w poniedziałek o 18 przez ponad cztery miesiące prowadziłam prasówkę, w której informowałam o sytuacji koronawirusowej oraz na granicach na Bałkanach, a także dzieliłam się ciekawostkami z minionego tygodnia w Macedonii. Wszystkie live’y zapisane są na Facebooku.
Po kolejnej rezygnacji, która w zasadzie pozbawia mnie pracy do sierpnia z nikłą wizją na jesień, zwijam zapełniony terminami kalendarz ścienny i wrzucam go za szafę.
Rozpoczynam pracę nad ebookiem. Kulinarny ebook miał składać się z paru przepisów, zdjęć z podróży i może kilku ciekawostek. Tymczasem w kolejnych miesiącach jego objętość i zawartość znacznie się rozrosły. Jest to jeden z dwóch najważniejszych i niespodziewanych tegorocznych projektów.
Ebook Zjedz Macedonię kupisz tutaj!
Macedonia
Ministerstwo Środowiska ogłasza, że pasmo Sharr Planina zostanie ogłoszone czwartym Parkiem Narodowym.
News ten jest o tyle istotny, że oznacza rezygnację z budowy transgranicznej autostrady przebiegającej przez środek dziewiczego pasma. To też porażka lobby „elektrowniczego”. W Macedonii, jak i w pozostałych krajach byłej Jugosławii, na potęgę grodzi się rzeki w celu budowania elektrowni wodnych. Otrzymują one dotacje (energia odnawialna = dobra inicjatywa). Jednak ich działanie sprzeczne jest z teoretycznym celem, jakim jest ochrona środowiska – dziesiątki małych elektrowni wytwarzają zaledwie parę procent całkowitej energii elektrycznej, wykorzystywanej przez Macedończyków, przyczyniają się za to do osuszania gruntów, rzek i jezior i powolnej katastrofy ekologicznej.
23 maja sukcesem kończy się pierwsza w Macedonii transplantacja serca. To ogromne osiągnięcie macedońskiej medycyny, które odbija się echem w całym regionie.
Macedońscy muzułmanie oskarżani są o wzrost zakażeń w kraju. Śledztwa sanitarne potwierdzają, że przyczyną ogromnej liczby nowych zakażeń są uroczyste posiłki spożyczane po zachodzie słońca (iftar) w licznym gronie z okazji ramadanu. W odpowiedzi lider Islamskiej Wspólnoty Religijnej, Sulejman Rexhepi, ogłasza „śmierć koronawirusa” i zaprasza do (teoretycznie zamkniętych) meczetów. Kontrowersyjna wypowiedź dzieli zarówno muzułmańskich jak i prawosławnych patriarchów.
CZERWIEC – Do kogo należy Jezioro Ochrydzkie
Do Macedonii
Powstają Listy z Macedonii. Nieregularny newsletter trafia do adresatów od czerwca, informując o ciekawostkach z Macedonii, wydarzeniach, historiach bałkańskich, którymi nie dzielę się nigdzie indziej. Zdarzają się też prezenty i inne niespodzianki. W ten sposób wszyscy tęskniący za Macedonią otrzymują raz na jakiś czas macedoński list – prosto na swoją skrzynkę mailową.
Macedonia
Najważniejszym wydarzeniem miesiąca było otwarcie granic, które ostatecznie nastąpiło 28 czerwca (otwarcie lotnisk – 1 lipca). Wcześniej otwarte zostają restauracje i kawiarnie, początkowo w ścisłym reżimie sanitarnym – nie można serwować jedzenia w lokalu, wyłącznie na zewnątrz.
Sulejman Rexhepi, wieloletni przywódca Islamskiej Wspólnoty Religijnej w Macedonii, zostaje odwołany. Rexhepi, słynący z kontrowersyjnych wypowiedzi i skandali, został odwołany po tym, jak poślubił pięćdziesiąt lat młodszą kobietę. Komentatorzy wskazują, że odwołanie to może mieć znamienne skutki nie tylko w Macedonii, ale i szerzej w regionie. Może też zmienić sytuację bektaszytów w Macedonii, którzy przez okres sprawowania rządów przez Rexhepiego zostali uznani za sektę, podejmowane były też próby odebrania im ostatniej „ostoi bektaszyzmu” w Macedonii, bektaszyckiej tekke w Tetovie.
Podjęta zostaje decyzja o zlikwidowaniu wszystkich postawionych bez pozwolenia zabudowań wokół Jeziora Ochrydzkiego. Niespodziewane i nagłe działanie budzi sprzeciw restauratorów i właścicieli kawiarni i klubów na ochrydzkich plażach w związku z ciągnącymi się od lat procesami administracyjnymi, w wyniku których część koncesji wygasła i nie została przedłużona. Jedną z przyczyn decyzji jest warunek UNESCO, które grozi wykreśleniem Ochrydy z obu list (Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego) w przypadku dalszego dzikiego i chaotycznego zabudowywania brzegu Jeziora Ochrydzkiego.
Pierwsze półrocze roku 2020 za Tobą. Jednak wszyscy dobrze wiemy, że 2020 dopiero się wtedy rozkręcał. W przygotowaniu już druga część podsumowania, w której dowiesz się, czy…
- Macedonia znów nie wejdzie do Unii?
- w przyszłym roku będą wycieczki do Macedonii?
- Macedończycy pomogli wygrać Bidenowi?
- Macedończycy zdobędą Mistrzostwo Europy w Piłce Nożnej?
- Macedonia w ogóle istnieje?
Jeśli nie chcesz przegapić kolejnych wpisów oraz otrzymywać macedońskie opowieści i ciekawostki wprost na swoją skrzynkę mailową, zapisz się na Listy z Macedonii!
