Spędź noc w klasztorze! Macedonia szlakiem cerkiewnym

Macedonię można zwiedzać pod pretekstem różnych motywów przewodnich. Jednym z bardziej spektakularnych, ale także wymagającym nieco wysiłku, jest szlak cerkiewny. Jego niewątpliwą zaletą jest to, że daje możliwość odwiedzenia każdego zakątka kraju, zapewnia fantastyczne doznania duchowe i estetyczne, a przede wszystkim – jest elastyczny, bowiem każdy włóczęga może układać go na własne życzenie.

Klasztory w Macedonii – zasady pobytu

Na terytorium Macedonii – na powierzchni wynoszącej około dwudziestu pięciu tysięcy kilometrów kwadratowych – znajduje się 270 klasztorów, w tym 150 zachowanych w stanie dobrym lub bardzo dobrym. W wielu z nich przypadkowy wędrowiec może poprosić o nocleg w dostępnych dormitoriach. Warunki są oczywiście różne. Niekiedy wiekowe monastery oferują wspólną przestrzeń, w której kilka do kilkunastu osób spędza noc na siennikach lub karimatach, toaleta jest wspólna, a dostęp do ciepłej wody wcale nie taki oczywisty. Są i takie miejsca, gdzie odnowione pomieszczenia wyposażone są w prywatną łazienkę, ogrzewanie, a nawet sieć internetową, należą one jednak do rzadkości. W wielu klasztorach za nocleg nie pobierana jest żadna opłata, w innych zwykle waha się od 3 do 8 euro.  

1. Droga do klasztoru

Do większości klasztorów nie dostaniemy się transportem publicznym. Zwykle nie jest to tak problematyczne jak brzmi – często monastyry oddalone są zaledwie parę kilometrów od wsi czy miasteczka, do którego dojeżdżają busy lub minivany. W ostateczności wystarczy zamówić taksówkę lub złapać autostop. Są jednak i takie, do których dotarcie wymagać będzie wysiłku: przejścia przez góry, wędrówki przez las czy kilkukrotnego dopytania o drogę miejscowych, bo nikt nie widział potrzeby, by ustawić tablicę informacyjną.

2. Komunikacja

Zakonnicy i zakonnice w działających monastyrach są bardzo przyjaźni, zwykle częstują herbatą i klasztornymi wyrobami, udzielają informacji o historii danego miejsca lub patrona klasztoru. Wielu zna podstawowe zwroty w języku angielskim, inni posługują się nim płynnie. Dość popularny jest język grecki, nie powinniśmy mieć problemu w komunikacji w języku serbskim, chorwackim, często też rosyjskim.

3. Liturgia o świcie

Gdy planujemy wizytę w danym miejscu, warto zorientować się, czy wkrótce nie przypada święto patronalne, ponieważ wówczas spokojne zazwyczaj cerkwie i monastyry nawiedzają setki do tysięcy pielgrzymów. Kiedy prosimy o nocleg, poinformujmy zawczasu czy zamierzamy uczestniczyć w liturgii. Niezależnie od tego, czy uważamy się za wierzących, czy raczej unikamy przejawów religijności, warto choć raz wstać o świcie na modlitwę. To naprawdę niezwykłe przeżycie duchowe, ale także – estetyczne.

4. Gość w dom…

Pamiętajmy, że klasztory to nie tylko, ani nawet nie przede wszystkim, atrakcja turystyczna. To również dom przebywających tam zakonników, zakonnic, często także osób świeckich, pomagających w utrzymaniu kompleksu. Obiekty te mają ściśle określone godziny otwarcia. Co prawda, jeżeli dotrzemy do klasztornych bram po zmroku z marnymi możliwościami powrotu już po zamknięciu bramy, najprawdopodobniej zostaniemy wpuszczeni i ugoszczeni. Wybierając się w odwiedziny, miejmy jednak na uwadze najprostsze zasady dobrego wychowania.

5. Z dala od technologii

Poza nielicznymi wyjątkami, nie spodziewajmy się na miejscu technologicznych udogodnień – komputerów, telewizorów, często nawet sieci komórkowej.

6. Post ciała i ducha

W wielu monastyrach gościom oferowany jest skromny poczęstunek, w zasadzie we wszystkich udostępnione miejsce do przygotowania jedzenia we własnym zakresie. Spora część zakonników nie spożywa mięsa. W dobrym tonie jest powstrzymać się od jego spożywania. Jeżeli odwiedzamy monastyr w okresie postu w kalendarzu prawosławnym, starajmy się przestrzegać jego reguł.

Więcej na temat postu znajdziesz we wpisie o 
Wielkanocy w Macedonii!

7. Śluby milczenia

Nie zmuszajmy zakonników/zakonnic do rozmowy, a ich milczenia nie odbierajmy jako chłodnego, niechętnego traktowania. Niekiedy rozmowa z gośćmi wymaga specjalnego pozwolenia od igumena lub po prostu przeszkadzamy zagadniętej osobie w modlitwie.

8. Nocleg nie dla każdego

Część klasztorów będzie miała osobne przestrzenie dla kobiet, dla mężczyzn, a także wyłącznie dla duchownych. Na terenie Macedonii nie funkcjonują klasztory, do których nie miałyby wstępu kobiety. Są jednak monastyry, w których na noc zostać mogą wyłącznie mężczyźni lub wyłącznie kobiety.

9. Klasztorne nalewki i rakija

Na terenie monastyrów obowiązuje całkowity zakaz palenia wyrobów tytoniowych. Jeżeli nie zostaniemy poczęstowani (np. klasztorną nalewką czy rakiją), powstrzymajmy się przed spożywaniem własnego alkoholu.

10. Nocleg za oliwę z oliwek i świece

Dobrze widziane są drobne podarunki na rzecz klasztoru. Nie chodzi tu o kosztowne rzeczy. Do listy najczęstszych, praktycznych podarków należą: oliwa z oliwek, olej, świece, suszone owoce, owoce lub warzywa, orzechy. Warto zostawić też drobny datek na utrzymanie kompleksu.  

Lista klasztorów w Macedonii

Poniżej przygotowałam subiektywny wybór macedońskich klasztorów, które można odwiedzić, z podziałem na regiony. Stopniowo będę opisywać poszczególne z nich w osobnych wpisach, podlinkowując je.
Pogrubioną czcionką zaznaczone zostały klasztory, w których istnieje możliwość poproszenia o nocleg.

A)  OKOLICE SKOPJE

1. Monastyr św. Pantelejmona (Gorno Nerezi)
2. Monastyr Marka (Markova Sušica)
3. Monastyr Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny (Matka)

B) REGION POLOG

1. Monastyr Lešok
2. Monastyr św. Jana Bigorskiego

C) POŁUDNIOWY-ZACHÓD

1. Monastyr św. Jerzego (Rajčica)
2. Monastyr Przenajświętszej Bogurodzicy Niepokalanej (Dolenci)
3. Monastyr św. Nauma

D) REGION PELAGONIA

1. Monastyr św. Michała Archanioła – Varoš (Prilep)
2. Monastyr Przemienienia Pańskiego – Zrze
3. Monastyr Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – Treskavec
4. Monastyr św. Paraskievy (Brajčino)
5. Monastyr św. Jerzego (Kurbinovo)

E) REGION VARDAR

1. Monastyr św. Jerzego (Negotino)

F) POŁUDNIOWY-WSCHÓD

1. Monastyr Piętnastu Świętych Męczenników (Strumica)
2. Monastyr Matki Bożej Eleusa – Veljuša
3. Monastyr św. Leontiusa – Vodocha

G) WSCHÓD I PÓŁNOCNY-WSCHÓD

1. Monastyr św. Gabriela Lesnovskiego
2. Monastyr św. Joachima Osogovskiego
3. Monastyr św. Jerzego Męczennika (Staro Nagoričane)

Chcesz udać się w szlak śladem klasztorów lub odwiedzić któryś z powyższej listy? Potrzebujesz pomocy w planowaniu, masz dodatkowe pytania? Napisz do mnie: justyna@domacedonii.pl!